Pedijatrica prim. dr Zagorka Vidović iz Doma zdravlja u Šipovu za Kidsinfo piše o opstipaciji kod male djece. U nastavku pročitajte njen tekst.
Pod opstipacijom se podrazumijeva neredovno pražnjenje crijeva (manje od 2x nedeljno) i/ili ukoliko su stolice tvrde, velikog promjera i djetetu stvaraju značajno naprezanje pri pražnjenju, odnosno ukoliko djeca imaju najmanje jednu epizodu nekontrolisanog pražnjenja crijeva/prljanja veša sedmično u trajanju od minimum dva mjeseca.
Kad stolica izostane nekoliko dana, fekalna masa se nakuplja u crijevima i širi ih, što može dovesti do pojave bola u trbuhu. Uz to „rastegnuto“ crijevo ne radi kako treba, stolica postaje velikog promjera i teško se evakuiše. Zbog svega toga dijete svjesno zadržava stolicu u želji da izbjegne neprijatan bol pri defekaciji, time pogoršava stanje i upada u začarani krug.
Pri pražnjenju takvog crijeva i stolice može se oštetiti sluznica analnog kanala ili kože anusa (ranica ili rascjep) pa se može pojaviti i svježa krv na stolici ili na papiru pri brisanju.
Normalno je da beba ima i po nekoliko stolica dnevno („poslije svakog obroka“), ali je isto tako normalno i da je nema po nekoliko dana. To jeste normalno u prvim mjesecima života, ali se očekuje da dijete razvije pravilan ritam pražnjenja crijeva najkasnije između 27 i 36 mjeseci starosti. Kod beba dio nervnog sistema koji reguliše rad crijeva je nezreo, tako da nema uvijek sinhronizacije između stezanja mišića prednjeg trbušnog zida i opuštanja mišića anusa, pa beba plače pri normalnoj defekaciji. To ne treba da vas zabrinjava. O opstipaciji u prvom mjesecu života govorimo kada je stolica tanka poput paste za zube, trbuh jako napet, beba ne dobija na težini, povraća, odbija obroke ili ima krvi u stolici.
Ponašanje djece sa opstipacijom je karakteristično: djeca čuče, stiskaju noge ili cijelo tijelo, pridržavaju se za nameštaj ili za mamu, crvena su u licu, preznojavaju se, plaču i kriju tokom defekacije, a sve to zbog straha od bola
Hronična opstipacija kod djece može da dovede do velikog zadržavanja stolice, širenja rektuma i gubitka senzorne i motoričke funkcije. Ponašanje djece sa opstipacijom je karakteristično: djeca čuče, stiskaju noge ili cijelo tijelo, pridržavaju se za nameštaj ili za mamu, crvena su u licu, preznojavaju se, plaču i kriju tokom defekacije, a sve to zbog straha od bola.
Nemojte biti pod stresom ako vaše dijete nema redovne stolice. Problem je veoma čest, a uglavnom se javlja kod djece koja su po prirodi uredna, čista, pedantna, te sam čin pražnjenja crijeva doživljavaju kao neprijatan i „prljav“.
Opstipacija kod dece se prilično teško liječi, zahtijeva dugotrajnu psihološku podršku i primjenu lijekova i medicinskih sredstava.
Osnove liječenja se mogu podijeliti na tri dijela:
– primjena laksativa,
– promjene u ponašanju i
– promjena jelovnika.
Obično se istovremeno kombinuju sva tri pravca liječenja.
Terapija ima za cilj izbacivanje omekšane stolice, a idealno bi bilo svaki dan ili svaki drugi dan.
Prema zvaničnim preporukama ESPHGAN/NASPGHAN-a (Evropsko i Američko udruženje za pedijatrijsku gastroenterologiju, hepatologiju i nutriciju), i NICE (Nacionalnog društva za zdravstvenu zaštitu), lijek kod funkcionalne opstipacije je iz grupe Makrogola, čija je aktivna supstanca polietilenglikol (PEG). Lijek je potpuno bezbjedan, jer se ne apsorbuje iz creva u cirkulaciju. Početna doza se postepeno povećava, PEG zadržava vodu u crijevima i omogućava redovno i bezbolno pražnjenje meke stolice. Lijek je poželjno primenjivati u kontinuitetu bar tri mjeseca, uz postepeno smanjivanje doze do potpunog obustavljanja. Cilj terapije je da dijete ima 1-2 meke stolice dnevno, da lako i bez napora prazni crijeva. Roditeljima treba objasniti da je zabluda da dugotrajna upotreba laksativa dovodi do zavisnosti od njihove upotrebe ili predstavlja rizik za nastanak karcinoma kolona.
Osmotski laksativi (laktuloza) ne apsorbuju se i dobro se tolerišu. Šire debelo crijevo i ubrzavaju peristaltiku. Osmotski su najbolji za terapiju održavanja perioda bez opstipacije u dužem vremenskom periodu.
Stimulatorni laksativi (Sena) pojačavaju peristaltiku crijeva tako što stimulišu sekreciju soli i vode u crijevo. Stimulatorni se ne preporučuju za dužu upotrebu kod djece, jer mogu dovesti do atoničnog kolona i hipokaliemije. Daju se periodično.
O opstipaciji u prvom mjesecu života govorimo kada je stolica tanka poput paste za zube, trbuh jako napet, beba ne dobija na težini, povraća, odbija obroke ili ima krvi u stolici
Lubrikanti (minerali ulja, bizakodil) omekšavaju stolicu i smanjuju apsorpciju vode iz GIT.
Što se pravila ponašanja tiče, držite se sledećeg:
– bez frustracije stavljajte dijete na tutu ili wc šolju 5-10 minuta nakon svakog obroka i pred spavanje;
– obezbjedite djetetu komforan ambijent
– koljena treba da budu savijena iznad nivoa struka (postaviti stepenik ispod stopala)
– nikada ne požurujte dijete
– uvijek pohvalite dijete kad uspešno obavi defekaciju
– ne kažnjavajte dijete ako prlja veš stolicom, jer se to dešava zbog prisustva velike količine fekalne mase u crijevima i dijete nije krivo
Što se ishrane tiče, bitno je:
– povećati unos tečnosti (vode);
– povećati unos biljnih vlakana;
– davati djetetu prebiotike, probiotike;
– dosta svježeg voća i povrća;
– unos ugljenih hidrata (sok od jabuke, kruške, cjeđene pomorandže ili šljive);
– pokušati i sa isključivanjem kravljeg mlijeka iz ishrane na određeni period, jer proteini kravljeg mlijeka mogu uzrokovati opstipaciju;
– izbjegavati čokoladu, bombone, kolače, čokoladni keks, grickalice (Čips, Smoki, štapići, ribice, perece…);
– dozvoljene su kokice, lješnici, sjemenke suncokreta, gumene bombone;
– izbegavati bijeli hleb i belo pecivo. Preporučuje se crni, kukuruzni ili integralni hleb, sa jednom ili više žitarica ;
– izbjegavati bananu, rendanu jabuku, pirinač, puno šargarepe i dunju;
– preporučuju se: velike količine žitarica, mekinje, musli, Corn-Flakes, suvog rožđe, grožđe,šljive, smokve, kruške, kajsije, breskve, nektarine, mandarine, pomorandže, lubenice, dinje, jagode, zeleno povrće.
Sve prethodno navedeno može se konzumirati svježe, sušeno ili u obliku kompota.
(Kidsinfo.ba)
